Welcome to the Sikh Vichar Manch-Thought Provoking Forum for Justice

 
 
 


purfxy siBafcfr dI Jlk- ‘byby’ 

myrI byby jI ‘byby’ dI kflrF vflI kuVqI qy sfdf ilbfs awj vI sLihr dy ies rhfiesLI ielfky ivwc awzrI pihcfn hI nhIN rwKdf sgoN purfxy siBafcfr dI Jlk- ‘byby’ dy ichry dI rUhfnIaq qoN vI sfP pRgt huMdI  hY. pihlF ipMz sMDU Kurd qoN KuwzI Kurd iPr AuQoN brnfly (sMgrUr) qy afKLr sfl 1960 `c jdoN luiDafxf sLihr dI nvIN vs rhI afbfdI ivwc af ky asF afpxI mfqf nMU afm vFg byby kih ky AuWcI dyxy pukfrnf qy blfAuxf qF suxn vfilaF nMU ajIb ijhf lwgxf qy iPr jfn-pihcfn vfilaF leI nFAuN jfnx dI QF sB vwzy-Coty leI siqkfr nfl myrI mfqf nMU ‘byby’ kihx dI awl hI pY geI hY. hux qF ieAuN mihsUs huMdf hY ijvyN Auh ieWQy afly-duafly sB dI jgq ‘byby’ hI hovy. iewQy kihxf Xog hY ik luiDafxy dI pVHI-ilKI gryvfl pirvfr (ipMz nfrMgvfl) `coN myrI skI cfcI ijs nMU myrf cfcf gurdyv isMG sMDU (sUc) aYzvokyt, (brnflf) ipafr nfl lMby nFAu dI bjfey isrP ‘rfxI’ kih ky hI afvfjL idMdf sI vI afpxI vwzI ijTfnI nMU ‘byby’ kih ky hI KLusLI nfl blfAuNdI sI qy ‘byby’ ny hI myrI BYx- cfcI ‘rfxI’ dI lVkI ‘ibwtI’ df pirvfr dy awz qy dUr cly jfx qk bcpn dy muwZly 3-4 sfl pflx posx kIqf sI.   

‘byby’ krm kOr, ies vyly Aumr 80 sfl qoN vD dy jIvn bfry kuwJ ilKx qoN pihlF sfzy ‘mflvy’ dy pfsy bfry purfxy mhOl df Kfkf iKwcx qoN ibnF ilKq aDUrI hI rih jfvygI. mF dI KLusLI, KLusLhflI qy isafxp ijwQy smuwcy pirvfr dI AunwqI qy inwG df pRqIk huMdI hY AuwQy ieh aOrq dy kunby, smfj, dysL dI mjLbUqI vwl spsLt iesLfrf vI kr rhI huMdI hY qFhINAu qF khfvq hY ik ‘ipMz  gohfiraF qoN hI pCfixaf jFdf hY’ myrI mF df ivafhuqf jIvn qF ijvyN gohy dI gUVI sFJ nfl hI gujiraf hovy BfvyN Aus vyly dIaF sfzy ‘mflvy’ pfsy dIaF hor aOrqF nMU bhuqf alwg kr ky vI nhIN dyiKaf jf skdf jdoN gohy nfl mF/aOrq dI sFJ df ijkr af jfvy qF smJo iPr awKF sfhmxy Aus vyly dy GrF (bfhrlf qy aMdrlf) dI bxqr, GrF ivwc duwD irVkxf aqy rwKy psLULaF nMU sMBflxf ijs ivwc KLfs qOr `qy mwJF-gfvF, bld, AuwT afid df idRsL awKF sfhmxy GuMmx lwg pYNdf hY Gr cwkI `qy pUry twbr leI aOrqF vwloN aftf afid pIsxf sfzy vfly pfsy afm gwl sI.   

myrI ‘byby’ ny kdI puwqrF nMU rox qk vI nhIN idwqf sI BfvyN mwJF dI Dfr iewk pfsy gozy qy pwt dy afsry cuwkI rwKxf hI ikAuN nf ipaf hovy. ies qrHF bwicaF dI ‘byby’ vwloN kIqI inafrI sMBfl dI imsfl Gwt hI imldI sI. ‘byby’ dwsdI hY, “ik Gr ivc qyry ipAu ny kdI duwD-iGAu qy Kfx-pIx dI koeI Gft nhIN rihx idwqI sI pr ipMz `c rihMidaF nf Aus ny kdI juafk hI cwikaf, nf hI Dfr kwZI, nf hI psLU sMBfly qy nlky qoN gyV ky psLUaF nMU pfxI hI plfieaf sI. pr luiDafxy af ky kuwJ jrUr bdl cuwkf sI. myry puwCx `qy ‘byby’ ieh kihxo nhIN rhI ik, “Aus awgy kdI koeI nhIN boilaf sI isrP qMU hI sLurUafq ieh kih ky kIqI sI ik ibnF kfrn myrI mF nfl Dwkf nf kr qy ruk.” afpxIaF nMUhF nfl myrI ‘byby’ df slUk hmysLf DIaF vflf hI irhf. pihlF ivafhy puwqr POj ivwc sn qy ipCy nvIN QF `qy keI axjfx ‘byby’ qy nMUhF df afpsI myl-imlfp dyK ky, nMUhF nMU ‘byby’ dIaF DIaF hI smJ lYNdy sn.  ies df hI iswtf hY ik awj Aus dy idwqy mkfn `c alwg-alwg rih rhy iqMny puwqrF jgrfj isMG, surjIq isMG qy myry, iksy nfl vI ‘byby’ afrfm nfl rih skdI hY. sfry hI syvf-sMBfl krn  leI iqafr qy KLusL hn. pr Auh sfiraF nfl myl-imlfp rKdI hoeI afpxy Coty puwqr surjIq isMG qy CotI nMUh nfl rih ky pUrI sMqusLt hY BfvyN ieh khy ibnF nhIN rihMdI ik ipClIaF XfdF nMU qfjLf qy sFJIaF krky puwq qyry nfl mn hor pRsLMn qy hlkf ho jFdf hY. iksy GrylU aOrq dy isrP inwjI jIvn nMU ibafn krnf, Aus dy ipCokV qy pirvfrk pwK nMU Cupf ky iksy pRkfr vI sOKf nhIN hY? ieh afpxf Byd afp KolHx ijhI gwl hI khI jf skdI hY. 

myry bfp (bfpU) nMU AuWc-ividaf dI axhoNd dy bfvjUd, mfl mihkmy dy AurdU dsqfvyjI pVHq, ihsfb dy gurF dI mfihrqf, jLmInI pYmfiesL afid df qjrbf qy igafn hoxf jo ajy qk pVHy iliKaF ivwc vI sOKI mfihrqf nhIN smJI jFdI, ny ipMz vfsIaF nMU bfhrI luwt qoN bcfAux df hmysLf kMm kIqf sI Aus vyly ipMz `c aijhI invyklI jfxkfrI rwKx vflf iekwlf myry bfpU sqkfiraf jFdf hox krky, sfry ipMz nMU afpxy Gr vFg hI smJdf sI sfzy bfpU df hOlI hOlI ZfxIaF ivwc bYTxf hor vD cuwikaf sI. mihPl ivwc XfrF-dosqF nMU ierfdy dy mjLbUq hox dI iswiKaf vwl pRyrnf qy aml krn dI Xogqf bxfAux nMU kihxf afid dI lVI hor df hor rUp Dfrn kr geI sI  

myry ‘bfpU’ dI ierfdy dy mjLbUq hox qoN murfd hmysLf iehI sI ik bMdf ‘kihxI qy krnI’ df iewk hovy AuhI ivsLvfsL krnXog huMdf qy Aus qoN DoKy dI gujfLiesL nhIN huMdI. pr myrI ‘byby’ nMU myry bfpU dy ijAuNdy jIa Aus dI ‘kihxI qy krnI’ dy ierfdy ny ijvyN mDol ky rwiKaf qy Aus ny sMqfp hI hMZfieaf hovy mYN afpxy ipMz sMDU Kurd (biTMzf) 23 sfl bfad igaf qF afpxy bfp vFg dfrU pIx vflI ZfxI ivwc zt igaf qy iksy bxI musLkl dy sMdrB `c hwl lwBx leI kih bYTf, “ik ipMz vfly ierfdf iewk bxfAu, musLkl hwl ho jfvygI” iewk bjLurg jo myry bfp nfl iksy purfxy vyly ZfxI ivwc bYiTaf hoieaf sI ny ikhf, “ik poqiraf qyry bfp qoN bfad ‘ierfdf’ sLbd hI qyry mUMh ivwcoN hI inkilaf suixaf hY hux qF isrP sB nMU afpo-afpxI peI hY iewQy ierfdy dI rUh nfl koeI gwl nhIN krdf”  

iswty vjoN myrI ‘byby’ df sLrfbI ZfxIaF dI rotIaF pkfAuxf, bhuq hI nyk qy nrm suBfa cONkIdfr ‘ruldU iJAur’ rfhIN ipMz dy iekwT ivwc sLfiml bfpU dI hfjLrI smyN cfh Byjx qy rotIaF pkfAux df sunyhf afAux dy nfl kMm df vDxf aqy bfkI afpxy puwqrF qy hor bfhrly Gr rwKy sfry zMgr-psLUaF dI sMBfl `c ‘byby’ dy ipsx df  duwK nhIN Buwldf. ies qoN ielfvf Aus nMU imlx vflI GUr qy mfr-kuwt aish pysL afAuNdI dI nObq afAuxI vI nhIN BuwldI ikAuNik myry bfp (bfpU) nMU vws zMgr-psLUaF BuwKy, iqhfhy afid rwKy ny kih ky bhfnf bxf ky ieh mfVf slUk krn dI afdq bxI hoeI sI. ‘byby’ ny afpxIaF XfdF qfjLf krdy hoey dwisaf hY ik Aus vyly qF ieAuN lgdf sI ik afm aOrqF df jIvn hI iehI hY. ‘byby’ ijvyN iesy Dfrnf nMU hI apxf cuwkI sI aijhy aOrqF dI duridsLf dy ikwsy Aus nMU hor vI Xfd hn. 

myry bfpU ny ijwQy hmysLf afpxy ierfdy nfl ipMz ivwcoN soLhrq KwtI AuWQy myrI ‘byby’  ny hmysLf afpxy pqI dI ‘kihxI qy krnI’ `coN duwK, ikAuNik ieh Gwt hI sumyl hMudf hY ijwQy pqI-pqnI donf nMU hI ‘kihxI qy krnI’ dy aml ivwc afpsI sFJ hovy qy donf nMU hI iews qoN imlx vfly AusfrU iswitaF df igafn rwKdy hoey anMd mfnx dI rucI pfeI jFdI hovy afm isafsI asPl pirvfrF dy duKFq df vwzf kfrn vI hmysLf iehI irhf hY sPfeI ivwc dlIl kuwJ vI ikAuN nf idwqI jf skdI hovy? ‘byby’ df ivafhuqf jIvn bfpU dy jIvn kfl 20 jUn 1976 qk iksy Kfx-pIx dI kmjorI nf rhI hox dy bfvjUd mfnisk qy srIrk qOr `qy AuWkf hI sLFqmeI qy suKdfeI nhIN irhf sI  

myrI ‘byby’ nMU nf afpxy pyikaF df koeI hONslf qy nf hI pyikaF nfl kdI koeI iglf-iskvf irhf ikAuNik ies dI sLfdI 15 ku sfl dI Aumr ivwc hoeI ijs ivwc nyk iensfn srdfr pflf isMG, myry bfby srdfr ieMdr isMG dy sky cfcy ny ivcolgI kIqI sI. srdfr pflf isMG dI CotI pqnI sRImqI nMd kOr qy vwzI sRImqI ibsn kOr sI. myrI ‘byby’ myrI CotI aMbo nMd kOr dI skI BrjfeI dI BYx hY aqy srdfr pflf isMG dy dono pqnIaF `coN hI koeI aOlfd nhIN sI hoeI. myrI ‘byby’ AunHF leI DI qoN vI vD sI. iehI kfrn sI ik myrI ‘byby’ ny kdI vI afpxy mfipaF dI gYr-hfjLrI mihsUs nhIN kIqI sI. ijnHF sihXog myrI ‘byby’ nMU aMboN pRisMn kOr, guridafl kOr dono krmvfr myry bfp dy sky cficaF srdfr bMq isMG qy pUrn isMG dIaF pqnIaF dy nfqy cfcIaF qoN aMqF df sihXog imilaf qy hux vI myrI ‘byby’ hor dwsxoN nhIN BuwlI ik myrI pqIs pRisMn kOr dI skI BYx cMd kOr, srdfr Kyqf isMG nfl ivafhI hoeI sI. sfzy Gr sfzI afpxI CwzI glI ivc nyVy hI sn.  cMd kOr vI myrf bhuq hwQ vtfAuNdI qy sfQ idMdI sI. ipMz ivwc iksy nfl koeI ibgfngI vflI gwl hI nhIN sI.  

sFJf vDdIaF qy GtdIaF dI awgy gwl qordI ‘byby’ kihx lwgI ik ZfxIaF dI bYTx-AuWTx ny aijhy hfdisaF nMU jnm idwqf ijs nfl ijvyN iewk dm ipMz dI BfeIcfrk sFJ lIro-lIr ho geI qy hr sUJvfn dy jLbfn `qy isrP iehI sI ik hux qk jfnlyvf kfrnfimaF nfl sbMDq pirvfrF df nuksfn qF jo hoieaf hI hoieaf, AunHF nfl pUry ipMz dI qrwkI nMU Zfh lwgI hY. gwl pgfAux vfilaF dI gwl ipMz `c hI ismt ky rih geI sI. sIimq soc dy dfiery qy nuksfn dI crcf lMby smyN qk cldI rhI qy hux vI crcf iCV pYNdI hY. afKr pirvfr Aus dI rjf anusfr muV sMBl ky pYrF `qy KVHf ho igaf. ‘byby’ df hux kihxf ik hoCy rOilaF qoN lok hux hor dUr huMydy jfxgy qy smJ idno-idn vDygI.  

myry nfny srdfr kfhn isMG iswDU dI smJ Aus dy dUsry hor cfrF jvfeIaF dy mukfbly myry  bfp nfl ijafdf myl Kfx df ishrf vI myrI ‘byby’ dI sihxsLIlqf nMU hI jFdf hY. dUsrf ieh vI sI ik afm jwg vFg myrf bfp jvfeIpuxy dI hYNkV ivwc shury qury rihx dy hwk ivwc nhIN sI. ieh socxI myry nfny nMU cMgI lgdI sI. myrI ‘byby’ hux qk kuwl lgBg 15-16 vfrI pyky geI hY. cfr vfrI myry bfpU dy ijAuNdy aqy bfkI bfad ivwc afpxy pirvfr dy mYNbrF, puwqrF-nMUhF afid nfl jf ky afeI hY. myrI ‘byby’ df pyky jwdI ipMz qKLq mwl, nyVy kfilaFvflI, ijlHf ihsfr (hirafxf) hY. iewQy rih rhy ‘byby’ dy BqIjy qy hor sfrf pyikaF df ‘iswDU’ kunbf mihmfn invfjI leI ielfkf biTMzf vfilaF vFg hI bhuq imlfpVf hY. myrI ‘byby’ dy do Brf nMd isMG, cMd isMG aqy pMj BYxf sn qy BYxf `coN ivckfrlI hY. ‘byby’ qoN iewk vwzI qy iewk CotI, do BYxF qy dovyN Brf gujLr cuwky hn. 

ieh gwl iksy qo lukI- CupI nhIN ik sfzy vfly pfsy purfxy smyN kuVIaF nMU pVHfAux df qy iekwilaF bfhr jfx df nf hI irvfj qy nf hI afigaf hI sI. pr ‘byby’ pyt `c hI kuVI nMU mrvfAux (BrUx hwiqaf) nMU Gor julm kihMdI QwkdI nhIN hY qy jLmfny nMU dyK ky kihMdI hY ik hux kuVIaF qy muMizaF ivwc Prk smJxf bhuq vwzI mUrKqf hY. prN mMndI hY ik pihlF-pihl nf kuVI hoeI dI afpxy GrF iwvwc KLusLI qy nf hI gmI pr muMzf jMmx `qy guV dI BylI jrUr vMzdy sI. kuVI nMU mfrn vflI gwl rfjpUqF ivwc qF jrUr tFmI-tFmI suxI dI sI. ieh vI ‘byby’ kbUldI hY ik jdoN quhfzy kuVI afAuNdI sI qF mYnMU KLusLI nhIN sI huMdI pr mYN hux kuVIaF nMU pVHIaF-ilKIaF qy suwKI sFdI  afpxy GrIN geIaF dyK ky KusL hF. 

‘byby’ nMU ieh vI pqf hY ik ‘sRI gurU gRMQ sihb’ `c iesqRI dI mihmF kIqI hoeI hY qy ies nMU mnuwK dy brfbr df drjf hfisl hY pr Aus nMU dUsry DrmF bfry bhuqf nhIN pqf ik Auh iesqRI nMU mnuwK dy mukfbly ikvyN smJdy hn? jdoN mYN dwsx lwigaf ik ‘ihMdU Drm’ muqfbk iesqRI dI afpxI hoNd kuwJ nhIN ieh isrP pursL nfl iml ky, pursL nMU pUrn bxfAux ivc shfeI hI hMudI hY qF Aus ny ienHF hI ikhf, hAU AunHF df ivcfr. kol bYTI myrI pqnI bol peI ik ijs Gr aMdr pqnI-pqI df myl nhIN AuWQy hor nrk dI loV nhIN, isafixaf ny aYvyN qF nhIN ikhf? 

‘byby’ afpxy pyky Gr ‘jpujI sfihb’ dI pihlI pOVI df pfT rojL qy idn `c keI keI vfrI dUjIaF BYxf nfl krdI huMdI sI pr ivafh qoN bfad ruJyivaF BrI ijLdgI kfrn KLfs mOikaf `qy gurUduafry jfxf huMdf hI rih igaf sI. hux vI mn kry qF gurUduafry jf afAuNdI hY. ‘byby’ dy mMUhoN ijafdf iehI suxI df hY,”-vfhgurU ny sB kuwJ idwqf hoieaf hY-kuwJ nhIN Cupfieaf-vws jdoN icwq kry, vfhgurU, vfhgurU, vfhgurU, kih ky Aus df nF lY lYNdI hF-vws hor kI krnf!” 

‘byby’ dI kIqI imhnq qy bfpU df mjLbUq ierfdf awj vI pirvfr leI cfnx munfry df kMm kr irhf hY. jdoN ‘byby’ prfxy smyN dI gwl krdI hY qF kihMdI hY ik, “Aus vyly DI-BYx dI iewjq sFJI mMndy hMudy sn. hux qF smF bhuq bdilaf hoieaf hY-irsLiqaF ivwc vI pihlF ijafdf pRym-ipafr hMudf sI. bwicaF nMU vI mF-ipAu df zr huMdf sI. hux Auh gwl nhIN rhI.” ies qrHF dI sFJ krn leI ‘byby’ dI loV vFg afm GrF ivwc vI bjLurgF nMU afpxy pirvfr dy jIaF qoN smyN dI loV mihsUs hMudI hI rihMdI hY. pr aijhy smyN leI ivhl kwZxI hux pdfrQvfdI Xuwg ivwc sOKI gwl nhIN rih geI hY. bjLurgF dy mfmly purfxIaF kdrF-kImqF nMU ieAuN BulfieaF jf irhf hY ijvyN hux cl rhI qy afAux vflIaF pIVHIaF `qy kdI buZfpf afAuxf hI nf hovy?  

afKr ‘byby’ ny ikhf ‘puwq’ ijMLdgI df myrf bIiqaf smF qF qynMU kfPI kuwJ pqf vI hY. mYNQoN qMU sux vI ilaf hY qy Auh mYnMU ilK ky vI suxf iwdwqf hY. sB TIk hY. Jorf qF isrP eynf hI hY ik BfvyN ikvyN vI sI, lfpqf hoey puwqr jgrUp isMG dI iewk-dPf AuWG suwG qF inkldI? jy afpF nMU hI srkfr qoN iensfP nhIN imilaf qF horF nMU kI afs ho skdI hY? ‘byby’ dy bol ijvyN myrI nflfiekI vwl hI iesLfrf kr rhy hox! ‘byby’ nMU ies idsLf vwl kIqI sfrI Bwj-nwT qy Gflxf df pqf hY. pr mYnMU vI pqf nhIN ik ikhVy sLbdF nfl mYN ‘byby’ nMU dwsF ik iensfP pwKoN qF ies mulk df ‘afvf hI AUiqaf hoieaf’ hY? 

http://www.sikhmarg.com/your-view.html 

 
 
     
 

kithrf
blbIr isMG sUc

 
     
 

ktihrf bol ipaf,
iensfP hMudf dyK ro ipaf,
ijhVf afvy shuM cuwkI jfvy,
ieh kih ky ro ipaf. 

jwj muskrfvy,
pr ktihrf ro ipaf,
ktihrf gUMgf-bolf,
pr iPr vI ro ipaf. 

nf cuwp krfeI,
nf ipwT GsfeI-afeI,
jwj jfxy gUMgf-bolf,
ikAuN ro ipaf??? 

byjfn-byjbfn jLrUr hF,
iesLfrf krn qoN mjLbUr hF,
jwj sfihb nMU ieh kihMdf ro ipaf.

 
 
muwK pMnf  |  aMgryjI aMk  |  sMcflk  |  bfnI  |  ilMk

Copyright © Balbir Singh Sooch, Chief and Spokesperson, Sikh Vichar Manch, Ludhana, Punjab (India)