Welcome to the Sikh Vichar Manch-Thought Provoking Forum for Justice

 
 
 


srkfrF dy mfVy vqIry ivwc kucly mnuwKI hwk
blbIr isMG sUc 

iswKF nfl ipClI bIqI qoN qF ieAuN lgdf hY ijvyN iBRsLt hukmrfnF dy JUTy vfady aqy iesLfiraF `qy sfrf kuJ puils dIaF vDIkIaF kfrn hI bIiqaf hY.iesy pRkfr sMsfr aMdr jLulm df sMqfp hMZf rhy hor lok vI lyKf-joKf kr rhy hoxgy. jy Bfrq aMdr JUTy puils mukfbilaF, zrfimaf `qy JfqI mfrIey qF ieAuN sfP njLr afvygf ik ijvyN puils duafrf JUT df nvF ieiqhfs rcfieaf igaf hovy. Ausy JUT dI lVI ivc afdq qoN mjbUr zI[jI[pI[ ivrk ny luiDafxf ivKy imqI 13 julfeI 2005 ƒ iek pRYs kfnPrMs ivc s[ ismrnjIq isMG mfn ƒ ivdysLI pYsf iekwTf krn df dosLI grdfnidaF sbUq hox df dfavf kIqf. ies ivc koeI sLwk nhIN ik puils dy chyqy / kYt / tfAUt dysL ivdysLF ivc bYTy hn aqy Auh s[ ismrnjIq isMG mfn briKlfP afpxI DrqI `qy muV prqx dy vfady nfl qy kIqy pfpF ƒ mfP krvfAux leI bqOr gvfh iksy vyly vI Bugqx leI iqafr hn. ies df sbUq zI[jI[pI[ ivrk dy ibafnF qoN hI nhIN imldf sgoN ipCly smyN ivc s[ mfn dy iKlfP aKLbfrF ivc lwgvfey iesLiqhfr vI aijhy “hIro” pfly hox dI gvfhI idMdy hn.

pr srdfr mfn df adflq ƒ imqI 14 julfeI 2005 ƒ pysL kIqI ptIsLn aqy Aus AuWqy jvfb qlbI leI pMjfb srkfr ƒ adflq vloN kIqy noits ny s[ mfn dy ivroDIaF aqy zI[jI[pI[ ivrk dy hosL Auzf idwqy. ies ptIsLn ivc s[ mfn ny iliKaf hY ik AunHF df jIvn iek KuwlHI ikqfb hY qy Auh 1967 qoN ieMzIan puils srivs ivc afey qy AusqoN bfad iswKF dy hwkF/mMgF qy sfry dby-kucilaF dI rfKI leI rfjnIqI dy mYdfn ivc kuwd pey qy AunHF cuxOqI idMidaF svfl kIqf ik awj koeI vI isvl aPsr jF isafsqdfn ies dysL aMdr hY ijsny afpxy jIvn ivc myry ijMnI pfrdrsLqf, jvfbdyhI qy iemfndfrI idKfeI hovy? awj Bfrq aPsrsLfhF aqy isafsqdfnF kfrn hI dunIaF dy pihly ds iBRsLt mulkF ivc jfixaf jFdf hY. s[ mfn jo iswK Drm ƒ mMnx vflf qy srbwq dy Bly df mudeI hY dI cuxOqI sfhmxy awj dy aPsrsLfh,isafsqdfn qy hor iBRsLt jvfbdyh njLr afAuxy cfhIdy hn.

hux plty qy mukiraF dI kI hovygI aglI sfijLsL? 

zI[jI[pI[ ivrk ny afpxy ibafn mukrn qoN ieAuN vI jfpdf hY ijvyN AunHF lokF dI mdd kr idwqI hY, ijnHF ny afpxI afmdn dy soimaF qoN vD Dn iekwTf kIqf qy jfiedfdF bxfeIaF hoeIaF hn. AunHF  srkfrI chyiqaF nMU vI nMgf krnf pYxf hY ijnHF ny s[ mfn  dy ivakqIv qoN Ault dysL-ivdysLF ivcoN KUb pYsf btoiraf hoieaf hY.kI zI[jI[pI[ ivrk dI ieh pltI, srkfrI chyiqaF nMU nMgf krn qoN bcx leI hI qF nhIN mfrI geI jF koeI hor sfijLsL hY? kI awj BfrqI jfxkfrI lYx dy hwk df aYkt 2005 aDIn Bfrq srkfr, isafsqdfnF aqy puils vloN pfrdrsLqf qy jvfbdyhI nhIN idKfAuxI cfhIdI? ies nfl lokF dy hwk Kohx leI srkfrI pwK pUrn vfly “dysL BgqF” qy iswKF ƒ mrvfAux leI vrqy gey mnuwKI aiDkfrF dy rfiKaF dI GuspYT df vI Kulfsf ho skygf.

Aus vyly bulfeI pRYs hYrfn ho geI ik byksUr igRPqfr kIqy lokF ƒ mnuwKI bMb dwsx vflf zI[jI[pI[ ivrk awj ikwQoN iekdm nvF idl puaf afieaf hY aqy kihx lwgf hY ik ijnHF icr koeI ivakqI afpxy afp ƒ bfrUd nfl Auzf nf lvy AunHF icr iksy ƒ mnuwKI bMb nhIN ikhf jf skdf aqy Ausy sfh ivc hI Ausny kih idwqf ik mYN s[ ismrnjIq isMG mfn `qy koeI pYsf iekwTf krn dy dosL nhIN lfey isrP ies sbMDI AunHF ƒ kuJ puwCigwC leI svfl Byjy hn. jdoN ik jfxkfrI lYx qoN bfad pqf lwigaf hY ik s[ mfn ƒ aijhy koeI svfl nhIN Byjy gey hn sgoN aijhf kihx ƒ afpxy lfey dosLF ƒ Zkx leI iek rsqy vjoN mnGVHq bxfeI gwl hI njLr afAuNdI hY. ieh rfeysLumfrI jF rfey (questionnaire) kI hY qy ikvyN iqafr kIqI geI sMbMDI qF pqf nhIN? pr s[ mfn qoN puwCigwC leI Byjy svfl sMbMDI  khI geI gwl inrI JUTI hY qy pihlF qoN hI iksy ivAuNq qihq khI qy GVI lgdI hY.

sfiraF ijs iksy ny vI zI[jI[pI[ ivrk nMU suixaf nMU ibnF sLwk afcMBf lwigaf ik iekdm zI[jI[pI[ ivrk ny puwTI ClFg mfridaF iekdm puwTf gyVf ikvy lY ilaf? s[ bfdl dI bolI bolx vflI pRYs ny qF ieQoN qwk kih idwqf ik ieh pMjfb dy muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG dy khy qy nrfjLgI kfrn sB kuJ hoieaf hY. pr ivcfrvfn ieh socdy hn ik dysL-ivdysL ivc pMjfb srkfr qy puils ny afpxy kYt/tfAUt iPt kIqy hoey hn ijnHF ƒ s[ ismrnjIq isMG mfn iKlfP BugqfAux leI iqafr kIqf sI pr iekdm pMjfb puils ƒ iKafl afieaf ik ies qrHF krn nfl qF muKbrF dI insLfndyhI ho jfvygI. s[ mfn df kuJ nhIN ivgVygf ikAuNik AunHF hmysLf hI smfj qy pMjfb dy mnuwKI aiDkfrF dI rfKI leI kMm kIqf qy Krc kIqf hY. hux afpxy chyiqaF qy dosLF nMU Zwkx leI plty qy mukiraF dI kI hovygI aglI sfijLsL?

pr hux iPr sLfied zI[jI[pI[ ivrk dI ies pltI qy JUT kfrn jo hyTI hoeI hY Aus df bdlf lYx leI koeI nvIN khfxI GVH ky srdfr ismrnjIq isMG mfn df puils irmFz lY ky, AunHF nMU puils ihrfsq ivwc rwK ky, koeI hor vwzf zrfmf qy nftk rcfAux dI iqafrI ivwc AuqfvlI hoeI iPrdI njLr afAuNdI hY ijs qrHF bxfeI BUimkf drsfAuNdI hY. bhuq hI sucyq aqy cOkMny hox dI loV hY BfvyN ajy qF s[ mfn jylH ivc njLrbMd hn.

ieQy ieh gwl vrxn Xog hY ik rvfieqI akflI afgU idwlI srkfr nfl rl ky iswKF ƒ mrvfAux leI pihlF qoN hI afpxIaF kursIaF dy lflc ivc ipwCy nhIN rih rhy. AunHF ny vI puils nfl imlI-Bugq bxf ky dysL qy ivdysLF ivc aijhy axigxq ansr ibTfey hoey hn.

ieh lyKk afpxI inrpwK Jfq rfhIN iswK rfjnIqI `qy kfPI dyr qoN iqrCI awK rwK irhf hY BfvyN ajy qk vI iesny iksy vI isafsI iDr dI styj dI vrqoN nhIN kIqI. iek purfxI ilKq meI 1996 ivc ‘iswK isafsq aqy BfrqI coxF’ isrlyK hyT ieh sqrF drj hn jo ieh drsfAuNdIaF hn ik ikvyN srkfrI pMQk sLyr s[ mfn df pihlF qoN hI nuksfn krdy af rhy hn:

“ipCly smyN ivc kurbfnI kr geIaF mhfn sLKsIaqF dy pirvfrF ivcoN kuJ iswK lIzr AuBry jF AuBfry gey, pr hux qwk bhuiqaF df ivkfAU hox kfrn, ikrdfr sLwkI aqy aks DuMDlf sfbq hoieaf hY. ies leI hI s[ ismrnjIq isMG mfn ny AuhnF dy ipCokV ƒ iDafn ivc rKidaF hoieaF AuhnF qoN dUrI bxfeI rwKxf hI TIk smiJaf hY. aijhy DuMDly aks vfly srkfrI pMQk sLyrF ny iehnF coxF ivc pMQk PrMt afid nF vrq ky s[ mfn `qy hfvI hox df Xqn kIqf hY ijs ƒ srkfrI cflF jF srkfrI Kyz df ihwsf smiJaf jf irhf hY. ieh Auh lok hn jo iswK sMgq ƒ mfn sfihb dI shI pihcfx qoN rok ky afpxy inwjI ihwqF dI pUrqI leI, guMmrfh krdy hn. ieh mOkf pYx `qy afpxy afp ƒ vwD pMQk kih ky mfn sfihb dI inMdf vI kr jFdy hn Bfv “mUMh ivc rfm rfm qy bgl ivc CurI” vflI khfvq ƒ swc kr ivKfAuNdy hn. ies leI hI mfn sfihb dy lokF ivc bxy cMgy aks ƒ Dwkf phuMcdf hY.”

(dyKo pusqk, “smyN df swc (iswK duKFq) pMnf 48, pihlI vfr: 1997)

huxy hI ies lyKk ƒ 2 julfeI 2005 ƒ srkt hfAUs ivKy kuJ ku iPr pMQk khfAuNdy srkfrI sLyrF df sfhmxf krnf ipaf jo s[ mfn dy aks ƒ GtfAux leI ivAuNqF bxfeI ivdysLI zflrF `qy awK rwKI njLr afAuNdy lgdy sn. pr aMdroN aMdrI bhuiqaF dI jLmIr kih rhI sI ik sLFqmeI jwdojihd iswKF qy dby kucilaF leI kMm krn vflf hux isrP ieko iek afgU s[ ismrnjIq isMG mfn hI njLr afAuNdf hY, dyKx ivc afieaf. pr keIaF ƒ ieh gwl hjLm nhIN af rhI sI ikAuNik jy Auh vI afpxI sihmqI ies gwl nfl dy idMdy ik hux s[ ismrnjIq isMG mfn hI ieko iek pMQk afgU hY qF srkfr ny AunHF nfl jLrUr nfrfjL ho jfxf sI. afKr ies lyKk ƒ vI 16 julfeI 2005 ƒ aslIaq kbUlidaF ieh ilKxf hI ipaf hY ik iswK hwkF df pihrydfr qy pRqIk awj isrP s[ ismrnjIq isMG mfn hI hY.

ieh sB dI jfxkfrI dI gwl hY ik sfl 1989 ivc lok sBf dIaF coxF smyN s[ ismrnjIq isMG mfn smyq ieh pihlI imsfl sI jdoN pMjfb dy lokF ny pihlF nfloN ikqy vwD lok sBf ivc bqOr mYNbr pfrlImYNt iswK AumIdvfrF ƒ Byijaf. jy ieh kih ilaf jfvy ik sfry hI 13 mYNbr pfrlImYNt iswK hwkF dy dby kucilaF dy mudeIaF ƒ hI cux ky Byijaf. ies nfl Bfrq dIaF KuPIaf eyjMsIaF ny pMjfb dI nbjL pihcfx leI sI ik ieh aglIaF pMjfb asYNblI dIaF coxF iesy qrj `qy iesy suBfa vfly iswK hwkF dI rfKI krn vfly ivDfn sBf mYNbr (aYm[aYl[ey[) cux ky Byjxgy qF AunHF (KuPIaf eyjMsIaF) ny mohrI afgUaF ƒ afpxy hwQ ivc lY ky aMzr grfAUNz rihx dI slfh idMidaF AunHF qoN hI coxF dy bfeIkft df aYlfn krvf idwqf. ies qrHF 9 qoN 10% votF hfsl krn vfly bhuqy kFgrsI kiQq cox ijwq ky srkfr bxf ky iswKF ƒ mfrn df lokrfjI lfiesMNs lY bYTy. ieQy vrxnXog hY ik aijhy afgU jdoN vI afqm smrpx krky pysL hoey jF AunHF aijhI iewCf pRgt kIqI qF AunHF ƒ aMdrKfqy aijhf krn dI KuwlH idwqI geI aqy ieh sfrf kMm sLrqF qihq hoieaf hI njLr afieaf ikAuNik pysL hox smyN AunHF dIaF sLrqF hI ieh sn ik nf hI AunHF ƒ kuwitaf jfvy aqy nf hI AunHF ƒ pirvfrk mYNbrF qoN dUr kIqf jfvy. ieh rol ivcOilaF ny bfKUbI inBfieaf qy afm iswKF qoN Auhlf rwKI rwiKaf. kuJ hor vI afpxy afp ƒ “juJfrU” hox df lybl lfeI ivdysLF ivc Psy hoey hn.srkfr nfl BfeIvflI bxfeI hoeI hY.ijvyN ipCly smyN KLbrF qoN pqf lwigaf qy keI bVy nftkI ZMg nfl pysL hoey aqy hux jylH qoN bfhr bVy dysL Bgq aKvf ky anMd mfx rhy hn. agoN vI aijhy nftk Kyzy jf skdy hn. kuJ cwly hoey kfrqUs   idl-lgI kr lYNdy hn qy lok AunHF vwl dyK ky hws Cwzdy hn. ienHF bfry jy ieh kih ilaf jfvy ik ieh mfrU sMGrsL dI rihMd-KUhMd hY qy AusfrU sMGrsL vfly sLhIdIaF pf gey.

ies lyKk ƒ imwqrF dI cfhq hox krky bhuqf ilKx qoN sMkoc krdf hY. pr iek hor imsfl dyxI bxdI hY ik sfl 2003 ivc dl KLflsf dy cuinMdy kfrkuMnF afpxI 25vIN vrHygMZ cMzIgVH ivKy mnfeI ikAuNik ikhf jFdf hY ik igafnI jLYl isMG dI imhr sdkf aromf hotl ivc cMzIgVH ivKy hI ienHF df jnm hoieaf sI. 25vIN vrHygMZ `qy pRYs kfnPrMs vyly pwqrkfrF ny jdoN ienHF ƒ ienHF dI pRfpqI puwCI qF ienHF ny Jwt jvfb idwqf ik jdoN pUry pMjfb ivc iswKF df Gfx kIqf jf cuwkf hY AusqoN bfad vI asIN ijAUNdy bYTy hF ies qoN vwzI hor ies jQybMdI dI pRfpqI kI ho skdI hY? ies sLrmnfk jvfb ƒ sux ky dl KLflsf dI 25vIN vrHygMZ dI pRYs kfnPrMs dI smfpqI hoeI. iehI ijwq hor “XoiDaF” ƒ vI pRfpq hoeI lgdI hY jo kfPI DONs nfl jIvn ijAux dI ivAuNq bxfeI iPrdy hn.XkInn ieh bysLrmI dI ieMqhf hY. ies krky hI awj ‘juJfrU’, ‘KfVkU’ afid sLbdF dy mqlb bdly hox krky iswKF ƒ rVkx lwg pey hn. aijhy ‘juJfrU’, ‘KfVkU’ BfvyN dysL ivc hox BfvyN ivdysL ivc hox qy BfvyN jylH ivc hox. iswKF ƒ bVy cuBdy hn ikAuNik ieh iswKF dI axcfhI mOq aqy byqhfsLf Gfx leI ijLMmyvfr hox df sMkyq idMdy idKfeI dyx lwg pey hn.

ieQy gwl sLFqmeI sMGrsL aqy AusfrU hiQafrbMd sMGrsL ivc Prk pf ky krnI bxdI hY. AusfrU hiQafrbMd sMGrsL df pRqIk awj ieko-iek XoDf s[ jgqfr isMG hvfrf hI njLr af irhf hY. ijsny aYlfn kIqf hY ik Ausdf idwlI ivKy ‘jo boly so inhfl’ iPlm dOrfn hoey bMb DmfikaF nfl koeI vI sbMD nhIN hY aqy nf hI Auh iksy vI byksUry ƒ mfrn ivc ivsLvfs rwKdf hY. ies krky hI BIV BVwky vflIaF QfvF qy afm jfnlyvf kfrnfimaF nfl AusfrU hiQafrbMd sMGrsL df koeI sMbMD nhIN huMdf. ijvyN ik awj dI GVI ‘hvfrf’ ny afpxy ibafnF rfhIN aYlfinaf hY jdoN ik puils Ausdy mUMh aMdr jbrI isgrtF, nsLIly pfn afid Tos ky AusdIaF Dfrimk BfvnfvF ƒ BVkf ky Ausƒ BVkfht ivc ilaf ky mfnisk qy srIrk qsIihaF rfhIN kfPI kuJ njfiejL qy gYr-isDFqk mnvfAux leI qulI hoeI hY.

awj jykr iswK qy dby kucly lok s[ ismrnjIq isMG mfn dy sLFqmeI sMGrsL dI mhwqqf ƒ smJ lYx qF AusfrU hiQafrbMd sMGrsL dI loV nhIN rhygI qy awgoN leI hmysLf Bfrq srkfr cfhy qF byloVf KUn zuwlHxo bcfieaf jf skdf hY. pr lgdf hY ik ies kMm leI Bfrq srkfr iemfndfr nhIN hY. iesƒ qy iesdIaF eyjMsIaF ƒ kOmFqrI BfeIcfry qoN sbk iswKx dI loV hY.

awj dunIaF ivc awqvfd, mnuwKI bMb afid df sLor hY. ieAuN njLr af irhf hY ijvyN ijs ƒ vI hukmrfn brdfsLq nhIN krdf Aus ƒ Auh dUjI iDr vjoN awqvfd qy mnuwKI bMb kih ky pukfr irhf hY.pr hkIkq ivwc, hukmrfn df awqvfd, iBRsLtfcfr, srkfrI awiqafcfr qy hor gLYr-kfƒnI ZMg nfl kIqy kMmF qoN njLr af irhf hY. awj BfrqI hukmrfn, puils qy ienHF nfl rilaf aprfDI gwTjoV dusry dy hwk Kohx qy mfrn leI ‘iensfP dy rfj’ dI gwl Cwz ky afpxf mnmfnI df hukm lfgU krn leI jbr qoN kMm lY irhf hY qy ies ainaF dy ivroD ivwc KVHI iDr nMU “aiqvfdI” aid dws ky  inaF dI QF iewk-qrPf PYslf krI jf irhf hY.kI iesy sMdrB ivc hI sMsfr aMdr hor ihMsk lihrF AuTdIaF nMU dyiKaf jf skdf hY ijs kfrn awj pUrf sMsfr brUd dy Zyr Auwpr bYTf njLr af irhf hY?

 
 
     
 

kithrf
blbIr isMG sUc

 
     
 

ktihrf bol ipaf,
iensfP hMudf dyK ro ipaf,
ijhVf afvy shuM cuwkI jfvy,
ieh kih ky ro ipaf. 

jwj muskrfvy,
pr ktihrf ro ipaf,
ktihrf gUMgf-bolf,
pr iPr vI ro ipaf. 

nf cuwp krfeI,
nf ipwT GsfeI-afeI,
jwj jfxy gUMgf-bolf,
ikAuN ro ipaf??? 

byjfn-byjbfn jLrUr hF,
iesLfrf krn qoN mjLbUr hF,
jwj sfihb nMU ieh kihMdf ro ipaf.

 
 
muwK pMnf  |  aMgryjI aMk  |  sMcflk  |  bfnI  |  ilMk

Copyright © Balbir Singh Sooch, Chief and Spokesperson, Sikh Vichar Manch, Ludhana, Punjab (India)